Okul Nedir? Okul Ne İşe Yarar?

Diba B. Külekci -

2021 - 2022 eğitim öğretim yılı, 6 Eylül itibariyle açıldı. İki senedir uzaktan eğitimle desteklenen bir süreçten sonra okulların açılması genel olarak sevindirici bir haberdi. Uzaktan eğitim süresince, okul nedir, ne anlama gelir soruları pek çok kişi daha anlamlı hale gelmeye başladı.

Okulun, başta öğrencilerin hayatında ne kadar önemli bir kurum olduğu bir kez daha anlaşıldı. Peki okul nedir, okulun amacı nedir? Neden hayatlarımızda okul bu kadar büyük bir yer ediniyor? Okulun hangi özelliği sosyal hayatımızın bu kadar derinine işliyor? Okul, tarihin her aşamasında bu kadar önemli bir halde miydi?

Okul Nedir?

Öncelikle okul eğitimin verildiği yerdir. Eğitim ise bir disiplin, bir bilimdir. Bu bakımdan eğitim bir sistemdir, girdisi, çıktısı, birikim, meslek kolları, uzmanlık alanları gibi unsurları içinde barındırır. Okul ise, tam anlamıyla eğitimi eğitimi üreten ve değişik adlarla anılan bütün sistemleri kapsayan genel bir kavramdır (Basaran, 1994).

Okul, bir sistem olduğu için bu sistemin amaçları, bu amaçları mümkün kılmak için farklı unsurları ve yolları içinde barındırır. Bu bakımdan programlar, kazanımlar, hedefler bulunur. Sosyal bir sistem olan okul, aslında toplumun devamlılığına hizmet etmektedir.

Okullarda, toplumun ihtiyaçlarına göre önceden planlanmış müfredat denilen programlar uygulanır. Bu müfredatlar, sürekli olmasa da toplumun yapısına, bakış açısına, ihtiyacına göre yenilenebilir. Dolayısıyla bir toplumun, eğitim sistemi onun geleceğidir çünkü okullar bir nevi nesil inşa eder.

Okul yukarıda sayılan tüm unsurları gerçekleştirmek için iki ana şeye ihtiyaç duyar: Fiziki yapı ve canlı unsurlar. Fiziki yapı, bina, sıra, tahta gibi nesnelerdir. Canlı unsurlar ise sistemin ta kendisini meydana getiren öğretmen, öğrenci ve idare noktalarıdır.

Okul Ne İşe Yarar?

Her kurum gibi okul için de bu "Okul ne işe yarar" sorusu sorulur ve sorulması gereken, çok önemli bir sorudur. Kişilerin nerede olduğunu fark etmesi onu motive etmektedir. Bu bakımdan, öğrencilere okul ne işe yarar sorusunun cevabı mutlaka verilmelidir.

Okul, iki yönde önemli katkılar sağlar. İlki bireysel diğeri toplumsaldır. Eğitim biliminde bu açık işlevler ve kapalı işlevler olarak geçer.

Açık işlevler şunlardır:

  • Kişinin edebiyat, tarih, matematik gibi temel alanlarda bilgi ve beceri sahibi olması amaçlanır. Örneğin edebiyat dersinde dili güzel kullanma ve kendisini hem yazarak hem de sözel bir şekilde ifade etmesi amaçlanır. Matematik dersinde ise hem soyut düşünme hedeflenir hem de kişinin basit - karmaşık matematik problemlerini çözmesi amaçlanır.
  • Okul, her gün beden eğitim, resim, müzik gibi güzel sanatların yanında matematik gibi soyut bilimlerin ve fen gibi ilimlerin öğretilmesi gereken yerdir. Dolayısıyla okul zihnen ve bedenen sağlıklı olmayı sağlar.
  • Bilgi edinme yolları, bilgiyi kullanma becerisi ve geleceğe yönelik tahmin yeteneklerini geliştirir. Modern toplumlarda, internet sayesinde bilgi edinmede bir sorun olmasa da bilgiyi kullanmada hala temel sorunlar vardır. Okul, bunun üzerine çalışır.
  • Okul sistemi aslında öğrenci karşısına sorunlar çıkarır ve bunu çözmesi için bir yol gösterir. Örneğin sınıf geçme ya da iyi not alma öğrenci için bir sorundur; çözümü ise sistemli hareket etmektir.
  • Okullar, öğrencinin alternatif çözümler bulması için tasarlanmıştır. En çok yüksek öğretim kurumlarında gerçekleşir.
  • Okul da bir sosyal topluluktur. İnsan, farklı fikirler ile zenginleşir. Bu bakımdan okul farklı bakış açıları kazanmanın en iyi yoludur.
  • Sosyalleşmek okul sayesinde gerçekleşir. Son iki yıldır uzaktan eğitim sürecinde olan öğrencilerin hemen hemen hepsinin en çok şikayetçi olduğu durum, sosyalleşememektir. Bu bakımdan, okul "enerji atma yeri", "arkadaşlık kurma ortamı" olarak lanse edilir.

Kapalı işlevler şunlardır:

  • Meslek hayatı için beceri kazandırma, özellikle meslek okulları tarafından gerçekleştirilen bir amaçtır.
  • Okul, her kesimden insanın birlikte olduğu bir yerdir. Bu nedenle sağlıklı ilişkiler kurmanın en iyi yolu okuldur.
  • Sorunlar karşısında yaratıcı çözümler üretmek okulun kapalı işlevlerindedir. Bu çözümler bazen doğru bazen yanlış olabilir ancak okul, sorun çözmeyi kavratır.
  • Kişi kendini okulda keşfeder. Dolayısıyla okul, kendini tanıma, kendi yeteneklerini keşfetme yeridir.
  • Okulun en önemli amacı ve işlevi kişide olumlu bir benlik yaratmaktır.

Eğitim Hakkı  Anayasa, Uluslararası Anlaşmalar ile Güvence Altındadır

Eğitim ailede başlar ancak eğitimin sistemli olması okul için geçerlidir. Bu, tüm dünyada böyledir. Eğitim, tüm dünyada o kadar çok önemsenir ki Birleşmiş Milletler'in bu konuyu içeren bir sözleşmesi mevcuttur. 3 Ocak 1976 yılında yürürlüğe giren, 4 Haziran 2003 yılında da TBMM tarafından onanan sözleşmenin ilk maddesi şu şekildedir:

Madde-13: Eğitim Hakkı

Bu sözleşmeye taraf devletler, herkese eğitim hakkı tanır.
Sözleşmeci devletler; eğitimin insan kişiliğinin ve onurunun tam olarak gelişmesine, insan haklarına ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendirmesine yönelik olarak verilmesi konusunda birleşirler.
Devletler ayrıca herkesin özgürlükçü topluma etkili bir biçiminde katılmasını sağlayacak, bütün uluslar ile bütün ırksal, etnik ve dinsel gruplar arasında anlayış, hoşgörü ve dostluğu geliştirecek ve Birleşmiş Milletlerin barışın korunması için yaptığı faaliyetlerini ilerletecek bir eğitim verilmesi konusunda anlaşırlar.

Türkiye Cumhuriyeti de eğitim hakkını anayasa ile korumaktadır. 1982 Anayasasının 42.maddesi sadece eğitim ile ilgilidir. Bu maddede, eğitimin zorunlu olması bir yana, maddi imkandan yoksun olan başarılı çocukların devlet koruması ile eğitime devam etmesine kadar pek çok nokta bulunur:

Madde- 42:
• Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.
• Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir.
• Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultusunda, çağdaş
bilim ve eğitim esaslarına göre, devletin gözetim ve denetimi altında
yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz.
• Eğitim ve öğretim hürriyeti, anayasaya sadakat borcunu ortadan
kaldırmaz.
• İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet
okullarında parasızdır.
• Özel ilk ve orta dereceli okulların bağlı olduğu esaslar, devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak kanunla düzenlenir.
• Devlet maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin, öğrenimlerini
sürdürebilmeleri amacı ile burslar ve başka yollarla gerekli yardımları
yapar. Devlet durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma
yararlı kılacak tedbirleri alır.
• Eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim araştırma ve
inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne suretle olursa
olsun engellenemez.

Okulun, toplumlar inşa eden bir kurum olarak ortaya çıkmasını sağlayan durum aslında Sanayii Devrimidir. Bundan önce eğitim dini amaçlara ya da devlet yönetimi gibi önemli işlere hizmet ediyordu. (Bu konuyu "Okulun Tarihçesi" konusunda ayrıca ele aldık).

iOkul Eğitim Teknolojileri İyi Eğitim için Çalışır

iOkul eğitim teknolojileri üretirken eğitim hakkının ve eğitimin öneminin farkındadır. Bu bakımdan uzaktan eğitim modülü, mesajlaşma gibi modüller ile eğitimin devamlılığını sağlar. İyi bir eğitimin ve okulun teknolojiden uzak olmadığının bilincinde olan iOkul, daha iyi bir eğitim hayatı için çalışır.

Kaynakça

Kitap Kaynakları

  • Sarı, Hayri. (2016). Eğitim Bilimine Giriş: Okul, Öğretmen ve Öğrenci. Nevşehir (Online Erişim)
  • Aslan, Mehmet (2009). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara
  • Başaran, İbrahim (1994). Türkiye Eğitim Sistemi. Ankara

İnternet Kaynağı